De diagnose astma is een klinische diagnose. Deze diagnose kan gesteld worden bij herkenning van een karakteristiek patroon van terugkerende symptomen, waar geen andere verklaring voor is.

Astma bij kinderen komt veel voor. Het is de meest voorkomende chronische aandoening bij kinderen: in Nederland hebben we het dan over 85.000 kinderen met astma.  

Voor zowel de kwaliteit van leven van het kind en de ouders/verzorgers, als voor de kosten van de zorg is het belangrijk om de behandeling van astma bij kinderen te optimaliseren. Het is hierbij van belang om astma tijdig te diagnosticeren, adequaat te behandelen en regelmatig te controleren.

Het hebben van astma op kinderleeftijd hoeft echter niet te leiden tot astma op latere leeftijd. In de praktijk wordt gezien dat ruim een derde van alle kinderen jonger dan 3 jaar één of meerdere periodes met expiratoir piepen (episodisch expiratoir piepen, ‘episodisch piepen’ in de rest van de nascholing) doormaakt. Dit zal vaak aansluitend aan virale bovensteluchtweginfecties zijn. Op de leeftijd van 6 jaar zal meer dan de helft van deze kinderen klachtvrij zijn. Bij tweederde van de kinderen bij wie de diagnose astma is gesteld op de leeftijd van 6 jaar of ouder, verdwijnen de symptomen en klachten vóór of rond de puberteit. Bij de helft van deze groep treden later echter opnieuw klachten op.

Bij dit onderwerp is het belangrijk het volgende onderscheid naar leeftijd te maken:

• kinderen tot zes jaar
• kinderen van zes jaar en ouder

Dit onderscheid is belangrijk omdat zowel de diagnostiek als het beleid verschillend is.

Doel van de behandeling van alle kinderen met astma is een zo goed mogelijke astmacontrole. Met astmacontrole wordt bedoeld: de mate van actuele controle van een kind met astma, gebaseerd op symptomen, longfunctie, beperkingen en gebruik van noodmedicatie. (NHG-Standaard)

In deze cursus worden de epidemiologie, de pathogenese, de diagnostiek en de behandeling van astma bij kinderen besproken. Daarnaast wordt aandacht gegeven aan de diagnostiek en behandeling van acute ernstige kortademigheid. Leidraad is de NHG-standaard ‘Astma bij kinderen’ van februari 2014.

Na het volgen van deze cursus:

• weet u welke factoren een rol spelen bij het ontwikkelen van astma;
• kunt u op op basis van relevante symptomen en aanwijzingen, kinderen met een vermoeden van astma diagnosticeren ;
• kent u het stappenplan van de medicamenteuze behandeling van astma bij kinderen en weet u welke niet-medicamenteuze adviezen u kunt geven;
• weet u hoe te handelen bij acuut ernstige astma;
• kent u het controle- en verwijsbeleid bij astma. 

Inhoudsopgave

• Epidemiologie van astma bij kinderen
• Pathofysiologie van astma
• Diagnostiek van astma
• Kinderen tot 6 jaar
• Kinderen van 6 jaar en ouder
• De anamnese
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Differentiaaldiagnose
• De diagnose astma en aanwijzingen
• Behandeling van astma
• Doel van de behandeling
• Voorlichting en begeleiding
• Niet-medicamenteuze behandeling
• Medicamenteuze behandeling
• Geneesmiddelen
• Stappenplan
• Samenvattend
• Controles
• Monitoring en zelfbehandeling
• Zelfmanagement en zelfbehandeling

Dit nascholingsprogramma is ontwikkeld in samenwerking met drs. Urmila Mohan, huisarts te Almere met als specialisaties longgeneeskunde, dermatologie, acute geneeskunde, diabetes mellitus, CVRM en ouderengeneeskunde.